"Ik wil beelden maken die nog niet gezien zijn, en volstrekt mijn eigen stempel drukken als graficus en illustrator."


maandag 29 mei 2017

Xpo Picasso: grafisch oeuvre

Af en toe trakteer ik jullie op een relaas van mijn bezoek aan één of andere tentoonstelling. Meestal ontbreekt mij de tijd, dus het was alweer enkele maanden geleden dat ik nog eens op uitstap ben geweest. Althans, het lukt mij veel minder dan vroeger toen ik nog studeerde.

De keuze viel deze keer op een expositie van één van de grootste en meest invloedrijke kunstenaars van de 20ste eeuw: Pablo Picasso.
Deze expositie is permanent te bezichtigen in het Xpo center te Brugge.
Belangrijk om vooraf te weten is dat het accent wordt gelegd op het ‘grafische’ aspect van zijn werk. Er zijn verder ook een handvol originele creaties te zien in aardewerk, een originele brief en enkele voorwerpen en foto’s. Vaak zijn deze gebruikt als ondersteuning of extra toevoeging.
Zoals we weten was Picasso onderlegd in meerdere disciplines, kortom hij was een ‘alleskunner’. Wat weinig mensen echter kunnen aantonen is ‘welke’ disciplines hij allemaal meester was. 

De tentoonstelling schenkt verder ook aandacht aan enkele samenwerkingen die Picasso heeft aangegaan met andere kunstenaars. Dit resulteerde vaak in een publicatie in de vorm van een boek, zoals bijvoorbeeld het project de ‘Histoire naturelle’ van de graaf van Buffon. Georges-Louis Leclerc was de oorspronkelijke auteur van dit boek, dat succes had tot in de 19de eeuw. In 1936 bestelde Ambroise Vollard illustraties bij Picasso om het boek nieuw leven in te blazen. Dit werden in totaal 36 gravures (= allemaal uitgevoerd in de techniek suikeraquatint) van allerlei soorten dieren. In deze expositie zijn de originele werken te bewonderen in combinatie met de boekversie. 
De originele bladzijden uit het boek (= beeld én tekst over het dier) worden gepresenteerd in vitrines. Het boek is getiteld: ‘Picasso – eaux-fortes originales pour des textes de Buffon’

Een ander boek dat Picasso gerealiseerd heeft was ‘Le goût du bonheur’. De titel dekt mooi de lading. Picasso was als persoon een echte ‘bon vivant’. Hij heeft dan ook vaak en veel erotische scènes afgebeeld in zijn werk. Dit boek bundelt deze opvallend kleine, maar ‘rake’ werkjes. Vaak bestaan de tekeningen uit slechts een paar potloodlijnen, met geregeld variaties op hetzelfde thema.

Deze tentoonstelling is overzichtelijk opgebouwd, en de werken zijn verdeeld over de verschillende ruimtes én gangen van het museum. Zo moest je soms wat deuren passeren, van het gelijkvloers naar boven (enkele gangen door) en op het einde weer terug naar het gelijkvloers. Naast de gangen zijn telkens kleine ruimtes. Ergens in het midden van de tour kom je even in de buitenlucht en kun je genieten van een mooi uitzicht over Brugge
Het mooie vond ik dat het gebouw altijd wel ergens aanwezig is in de werken. Dit is duidelijk aantoonbaar in de foto’s die ik heb gemaakt, waarin de vele reflecties van de ramen zichtbaar zijn.

Thema’s die een plek krijgen in deze tentoonstelling zijn, onder andere, de keramiek, de grafische kunst (in het bijzonder), portretten en poses van zijn laatste echtgenote Jacqueline (tevens ook een kunstenares), de illustratiekunst, de knipselkunst, Spanje als habitat, Picasso als vredesactivist, zijn fascinatie voor duiven,....

Er zijn ruim 300 werken te bezichtigen, en ik heb alles met veel aandacht kunnen bekijken. De ‘signatuur’ van Picasso is in elk werk duidelijk aanwezig. 
Het was de eerste keer dat ik werk van Picasso in het echt heb gezien, en ik moet zeggen dat ik enorm van deze tentoonstelling heb genoten. Ik ben weer enkele ideeën rijker ben. 
Zo heeft zijn knipselkunst mij aangenaam verrast (= een combinatie van fotogrammen in combinatie met de knipselkunst van Picasso). Je merkt verder dat hij zich duidelijk heeft geïnspireerd op het werk van andere kunstenaars. Ik had reeds notie van Picasso vanuit de vroegere lessen kunstgeschiedenis, maar heb nog ongekende facetten ontdekt dankzij deze tentoonstelling. 
Een klein deel (= collectie) van zijn keramische werk is bijvoorbeeld gebundeld in een boek ‘Cearmiques de Picasso’. Hij maakte maar liefst 25 000 stukken aardewerk (!!!), maar dit weet het grote publiek niet. Omdat Picasso bovenal werk wilde maken voor ‘massapublicatie’, en het aldus ‘betaalbaar’ moest blijven, maakte hij authentieke replica’s van zijn originele werken die vaak het nuttige aan het aangename koppelen (zoals bijvoorbeeld de vorm in zijn gebruiksvoorwerpen vaak een functie heeft). 
Picasso was dol op duiven, en dat merk je veelvuldig als je de expositie doorloopt. Niemand ter wereld die zo trefzeker een duif kan penselen als hij! 

Wat mij aansprak was het enorme gamma aan ‘technieken’ dat Picasso heeft geprobeerd, én hij beoefende ze allen meesterlijk en met verbazingwekkend veel gemak. Experiment stond bij hem voorop. Niet alleen binnen de grafische kunst, maar ook binnen andere disciplines. Hij zei hier zelf over: “Techniek is belangrijk, op voorwaarde dat je ze zodanig veel toepast dat ze volledig verdwijnt.”  
Hij haalde alles uit de kast, en probeerde steeds nieuwe dingen uit. Zo was er een gevoelig portret te zien dat louter was opgebouwd uit vingerafdrukken en inkt.

Eén van mijn favoriete onderdelen in deze tentoonstelling was de knipselkunst (en dit heeft Picasso dan weer gezien bij zijn collega Henri Matisse). Zijn knipsels worden rechtstreeks in het materiaal uitgesneden en gecombineerd met fotogrammen en foto’s. 
Interessant hierbij is het samenwerkingsverband met de fotograaf André Villers. Zij maakten samen duizenden beelden in een tijdspanne van 10 jaar. Een dertigtal uitgelichte werken met een poëtische tekst van Jacques Prévert vormen het album ‘Diurnes’, gepubliceerd in 1962. Erg mooi! 

Op het einde van de tentoonstelling besef je wat voor een genie Picasso was, en hoe ver hij zijn tijd vooruit was. Het is een kunstenaar die mij wel ligt, dus ik kan zijn werk zeker appreciëren. Hij heeft verschillende kunststromingen met elkaar gecombineerd.

Aansluitend is er ook een expositie van tijdgenoot Juan Miro te bewonderen, en deze heb ik ook gezien. Voor het werk van Miro was slechts één grote ruimte voorzien. 
Ik heb minder voeling met dit soort werk, misschien wel omdat het oeuvre van Picasso vindingrijker, gevarieerder, concreter en oneindig veel rijker is. Bij Miro krijg ik persoonlijk het gevoel dat het vaak dezelfde thema’s, technieken en materialen zijn die terugkomen, maar dan in een andere volgorde. 
Wat mij bij Miro in eerste instantie aanspreekt is het kleurgebruik. Hij maakt gebruik van een soort abstracte ‘tekenvorm’, die wat mij betreft veel moeilijker leesbaar is dan het werk van Picasso. Desalniettemin blijft zijn werk mooi om naar te kijken.

Na afloop heb ik nog een kort bezoekje gebracht aan het Groeningemuseum, op slechts vijf minuten wandelafstand. Ik was er ooit geweest, maar dat is ondertussen al vele jaren geleden. 
Het behoort zeker en vast niet tot mijn favoriete musea. Het museum is wel mooi gelegen, en de koetsen die voorbij komen maken het decor een typisch, idyllisch Brugs tafereel.
Inbegrepen in het ticket was een bezoek aan het Arentshuis, en daar loopt een tijdelijke expositie met werk van Roger Raveel en Raoul De Keyser
Raveel gebruikt soms fluokleuren, en deze komen heel helder en fris over. Boeiend bij Raveel zijn uiteraard de afgesneden composities en het durven openlaten van ruimtes, soms louter silhouetten. Deze elementen maken zijn werken spannend om naar te kijken. 
In het Arenthuis worden 24 werken van Raveel samen op één enkele muur gepresenteerd, in combinatie met enkele kleinere werken. Een uitdaging voor de curator om een mooi evenwicht te vinden, want op elk beeld gebeurt er wel iets....


Xpo Picasso: een kleine selectie van zijn keramiek

een grafisch werkje: aquatint

grafisch werk: lithografieën

originele afbeeldingen en teksten van dieren uit het boek ‘Histoire naturelle’
 
kaft van het boek ‘Le goût du bonheur’, met op de achtergrond enkele grafische werkjes

originele brief van Picasso, foto's, keramiek waar zijn vrouw Jacqueline op afgebeeld staat
Picasso portretteerde vaak zijn (laatste) vrouw en muze Jacqueline

gevoelig portret, opgebouwd uit vingerafdrukken en inkt

reeks knipselkunst van Picasso in combinatie met fotogrammen van André Villers
 
samenwerkingsproject met André Villers: detail 

samenwerkingsproject met André Villers: detail 

grafisch werkje (= houtsnede): de duif, die andere muze van Picasso

aansluitende expositie: Juan Miro
 
werkje van Miro
 

dinsdag 2 mei 2017

Confettikunst en collages

Inmiddels zit ik al in mijn vierde jaar Vrije Grafiek aan de academie van Turnhout, en op dit moment ben ik bezig met het beoefenen van de vlakdruktechniek.
Een aantal jaar geleden had ik een periode waarin ik niets anders maakte dan collages. Deze werkjes vormen nu dankbaar materiaal om om te zetten in een grafisch werk.
Ik realiseer mij nu dat ik stilaan toch wel kan spreken van een klein grafisch oeuvre. Dit houdt in dat er een handvol werken bij zijn waar ik tevreden over ben, die bovendien mijn eigen stempel dragen en die aldus een kadertje verdienen. Inclusief een plekje aan de muur.

Dat gevoel heb ik ook met de intrigerende collages van de kunstenares Hagar Vardimon. Zij maakt in haar werk gebruik van simpele collage-elementen uit oude tijdschriften en foto's, maar het bijzondere is dat ze deze weet te combineren met bijvoorbeeld gekleurde confetti (= d.m.v. de perforator).
Een andere methode die ze toepast is gekleurde draad waarmee ze in het papier borduurt.

Naast haar originele werk verkoopt ze natuurlijk ook prints. Eén van mijn persoonlijke favorieten is 'Clouds in my coffee'. Naast haar eigen website http://www.hagarvardimon.com heeft ze ook een eigen shop: 'Happy Red Fish Art'. Een print kost 30 EURO (= A4- formaat).
'Clouds in my coffee'
 

'Over the moon'

'Home and plant/red door'
 

Jaarthema 'Sprookjes': resultaten semester twee

...En de kogel is eindelijk door de kerk! Vol trots kan ik meedelen dat onze tekenschool vanaf volgend schooljaar officieel (en voor het eerst) zal uitbreiden. Dit houdt concreet in dat we dan met twee verschillende groepen zullen werken, namelijk van het eerste t.e.m. het derde leerjaar en van het vierde t.e.m. het zesde leerjaar.
Het geeft ons de mogelijkheid om de wachtlijst weg te werken én om sowieso tien extra leerlingen te laten inschrijven. Blijft het aantal stijgen in de nabije toekomst, dan kunnen we alsnog een extra leerkracht inschakelen. Maar dat zijn zorgen voor morgen...

Laten we eerst eens in vogelvlucht bekijken wat onze leerlingen zoal gemaakt hebben, en dat is heel wat! Mijns inziens is dit productief zelfs één van de betere jaren. We zijn nog steeds bezig rond het jaarthema 'Sprookjes'. We zetten enkele bekende sprookjes in het voetlicht (onze kapstokken), en verder besteden we ook aandacht aan de traditionele thema's en feesten zoals Halloween, Kerstmis, Pasen, Carnaval,...

Dit schooljaar hebben we ons aanbod nóg meer uitgebreid, en zijn we wat experimenteler te werk gegaan. Mét veel aandacht voor milieuvriendelijke materialen, en het leuke is dat je de meeste opdrachten ook nadien gewoon thuis kunt uitvoeren.
Vandaar dat ik een tijd geleden een aparte post heb besteed aan de 'coladruktechniek'. Dit is een magische vlakdruktechniek, waarbij de aangebrachte tekening letterlijk even verdwijnt en dan langzaam weer verschijnt. Hocus pocus pats.
MAAR we hebben dit semester nog zo véél meer gemaakt en vooral 'geleerd', en dat in een beperkte reeks van 'amper' 19 lessen.
We zijn bijvoorbeeld het nieuwe jaar gestart met een oefening rond het toepassen van éénpuntsperspectief: aquariums met vissen voor de oudere kinderen en flatgebouwen voor de jongste kinderen.
Een attitudelesje tussendoor van mijzelf: 'Hoe knip ik het beste een afbeelding uit die bestaat uit veel hoekjes en kantjes?' is altijd mooi meegenomen. Soms moet men klassikaal ingrijpen als dat nodig is!
Tijdens een andere les hebben de leerlingen fijne, sprookjesachtige fabeldieren en fantasiewezens bedacht en getekend.

Een ander hoogtepunt in de reeks was onze heuse 'tulbandenwedstrijd', die wij hebben georganiseerd rond het thema 'Carnaval'. De tulband verwijst (net als de wonderlampen) naar het sprookje van 'Aladdin', namelijk naar de sultan.
Iedere leerling heeft zijn of haar eigen tulband gemaakt, waarbij het vooral erg belangrijk was dat iedereen iets bedacht dat een ander zeker niet had. Op deze manier wordt de uniciteit van de werkjes bewaard. Iedereen moest bij aanvang (en klassikaal) verplicht een diamant tekenen, maar verder waren onze leerlingen vrij in hun ontwerp. Vervolgens nam er een fotoshoot plaats, was de wedstrijd geopend en kon iedereen gedurende een volle week zijn of haar favoriet(en) liken.
De drie leerlingen met de meeste likes kregen een kleine attentie. Een mooie manier om onze tekenschool bekend te maken bij een ruimer publiek. Missie geslaagd!
Bovendien konden de leerlingen achteraf door het bespreken en vergelijken van deze tulbanden veel leren van elkaar.

Ook het werken met klei mocht niet ontbreken in ons aanbod. Koningen, ridders, paarden,...  deze personages verwijzen allemaal naar een schaakbord. Iedereen kreeg een bepaalde rol toebedeeld én de opdracht om een eigen schaakstuk te boetseren.
In het tweede deel werden deze schaakstukken beschilderd in zwart en wit.
De leerlingen hebben allemaal samen ook een groot schaakbord geweven van papier, en dit alles gaan we later presenteren op onze eindejaarstentoonstelling. Het leuke is natuurlijk dat je het spel ook echt kunt spelen!

Om de les voor de paasvakantie in te leiden zijn we all the way gegaan, en hebben we ons laten inspireren door het sprookje van 'Hans en Grietje'. De leerlingen mochten in kleine groepjes hun eigen snoephuisje bouwen met isimo. Het was vooral een les in samenwerken met elkaar. Wie doet wat? Hoe worden de taken verdeeld, enz...? Vervolgens werden de huisjes voorgesteld en, uiteraard, opgegeten!
Onze leerlingen hebben ook mooie glasramen gemaakt van zwart papier en crêpepapier. Er komt nog een vervolg op deze opdracht én een meterslange vlecht tot op de grond.

En nu op naar de laatste rechte lijn!

thema les 8: tekenopdracht éénpuntsperspectief - 'aquariums' (9+) en 'wolkenkrabbers' (6+)

thema les 8: tekenopdracht éénpuntsperspectief - 'aquariums' (9+) en 'wolkenkrabbers' (6+)

thema les 8: tekenopdracht éénpuntsperspectief - 'aquariums' (9+), studieblad


thema les 8: tekenopdracht éénpuntsperspectief - 'wolkenkrabbers' (6+)

juf. nele geeft een attitudelesje: 'Hoe knip ik een afbeelding uit?'

thema les 9: tekenopdracht met pen - fabeldieren verzinnen

thema les 9: tekenopdracht met pen - fabeldieren verzinnen

thema les 11: tekenopdracht thema 'Carnaval': tulbanden (naar het sprookje van 'Aladdin'), fotoshoot

thema les 11: tekenopdracht thema 'Carnaval': tulbanden (naar het sprookje van 'Aladdin'), fotoshoot

thema les 11: tekenopdracht thema 'Carnaval': tulbanden (naar het sprookje van 'Aladdin'), fotoshoot

thema les 11: tekenopdracht thema 'Carnaval': tulbanden (naar het sprookje van 'Aladdin'), fotoshoot

thema 'Carnaval': winnaars tulbandenwedstrijd (naar het sprookje van 'Aladdin'): Aline (tweede plaats), Paulien (eerste plaats), Sebbe (derde plaats)


thema les 12/les 13: ruimtelijk werk - 'klei: schaakstukken boetseren via de cilinder spiraaltechniek (6+) en gestileerde omtrekvorm (9+)'

thema les 12/les 13: ruimtelijk werk - 'klei: schaakstukken boetseren via de cilinder spiraaltechniek (6+) en gestileerde omtrekvorm (9+)'

thema les 12/les 13: ruimtelijk werk - 'klei: schaakstukken boetseren via de cilinder spiraaltechniek (6+) en gestileerde omtrekvorm (9+)', resultaat (onbeschilderd)

thema les 12/les 13: schaakbord weven van papier om schaakstukken van klei op te zetten

thema les 14: ruimtelijk werk - isimo en snoep: 'Snoephuisjes bouwen in kleine groepjes (naar het sprookje van 'Hans en Grietje')'

thema les 14: ruimtelijk werk - isimo en snoep: 'Snoephuisjes bouwen in kleine groepjes (naar het sprookje van 'Hans en Grietje')'

thema les 14: ruimtelijk werk - isimo en snoep: 'Snoephuisjes bouwen in kleine groepjes (naar het sprookje van 'Hans en Grietje')', eindresultaat (om op te eten ;))